Zdzisław Bombera
Felieton – Ekonomia a życie

Gdzie dwóch się bije,tam trzeci korzysta. Czy to będzie ten przypadek?

Kto to jest Biedroń i co uosabia swoim niesamowitym zamiarem. Ma za sobą doświadczenie polityka i społecznika. Ujawnił chyba sporo ze swoich zasobów możliwości kreatywnych, które podają się budowaniu opinii. Zamiar jest jednak niesłychany i skłania do odniesienia i porównań bo Polska w 2019 roku to kraj średniej wielkości w Europie o bogatej historii i zauważalnym potencjale gospodarczym. Pan Biedroń musi mieć świadomość tych realności. I to, że nie zajmuje się teatralną kreacją przedstawienia. To jest gra realna w materii życia o całość.  Doświadczenie Słupska ma właściwą miarę miejsca i czasu. To dobre.
To doświadczenie ośmiela i zachęca do pokonania bardzo wielu niewiadomych. Ta decyzja wymaga odwagi Fidela Castro.

Gabriel Zmarzliński

Podczas XII Sesji Zgromadzenia Ogólnego ONZ, w dniu 2 października 1957 r. Adam Rapacki wygłosił pamiętne słowa: „W interesie bezpieczeństwa Polski i odprężenia w Europie, po uzgodnieniu swej inicjatywy z innymi członkami Układu Warszawskiego, Rząd Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej oświadcza, że w razie wyrażenia zgody przez oba państwa niemieckie na wprowadzenie w życie zakazu produkcji i magazynowania broni jądrowej na ich terytorium, Polska Rzeczpospolita Ludowa gotowa jest wprowadzić również taki sam zakaz na swoim terytorium”. W świecie dyplomacji i polityki znane są one jako „Plan Rapackiego w sprawie utworzenia strefy bezatomowej w Europie”. Jak do tego doszło?

Partia Wiosna złożyła partii Razem „korzystną” ofertę wspólnego startu w wyborach do Parlamentu Europejskiego – mówią Portalowi Strajk działacze karminowej lewicy. Anonimowo opowiadają: Razem miało otrzymać jedną „jedynkę” na liście wyborczej w zamian za wpłatę miliona złotych na kampanię, przy rezygnacji z własnej symboliki i szyldu. Wśród aktywistów partii taki efekt negocjacji z formacją Roberta Biedronia wzbudził prawdziwy gniew.
Po fatalnych dla Razem wyborach samorządowych, w których partia uzyskała wynik 1 proc. i żadnego mandatu, w partii rozważane były różne warianty dalszego działania. Dopuszczono nawet scenariusz, który wcześniej był odrzucany a priori – dogadanie się z Sojuszem Lewicy Demokratycznej. Pewne nadzieje były również pokładane we współpracy z partią Roberta Biedronia, która wtedy była jeszcze projektem w stadium tworzenia.

Maciej Kijowski
Wspomnienia z lat studiów (1988-1990)

Kiedy wiosną 1988 r. wygrałem ogólnopolski finał I Olimpiady Wiedzy o Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, jedną z przyznanych mi nagród stało się prawo wolnego wstępu na studia w Akademii Nauk Społecznych. Jakkolwiek dzięki zdobyciu dwa lata wcześniej I miejsca w X Ogólnopolskiej Olimpiadzie Artystycznej (sekcja muzyki) miałem już zagwarantowany indeks na muzykologię lub kulturoznawstwo, wybrałem studia dzienne w ANS, do których przystąpiłem jesienią tego samego roku. W centralnym miejscu głównego budynku uczelni, na półpiętrze między parterem a I piętrem, dokładnie naprzeciw głównego wejścia widniał cytat z Lenina: „Komunistą można stać się tylko wtedy, gdy wzbogaci się swoją wiedzę znajomością całego dorobku, jaki stworzyła ludzkość”, nie wiem, czy później skuty czy zasłonięty. Jeden z kolegów całkiem przytomnie zauważył, że gdyby zastąpić słowo „komunistą” wyrazem „człowiekiem”, inskrypcja ta byłaby nie mniej aktualna. Może tablica wisiałaby po tej zmianie do dzisiaj, a pisowski premier Morawiecki nie musiałby co dzień rano otrząsać się z obrzydzenia, że idąc do pracy tak bliski jest ściany, na której widniały słowa rewolucjonisty?

Janina Łagoda

Nie budzi wątpliwości, że podstawowym obowiązkiem wybrańców ludu jest stanowienie prawa, a więc definiowanie zasad funkcjonowania instytucji państwa z przełożeniem na mający postępować komfort życia obywateli. Ta prosta konstatacja w praktycznym przekładzie okazuje się skomplikowaną materią, bo wymaga zarówno intelektualnych predyspozycji, merytorycznej wiedzy, ale nade wszystko empatii, a z tym wielu posłów ma kłopot. Takie były, są i będą oczekiwania wyborców, zaś sprzeniewierzanie się im kosztami obradza. Prawdą jest też i to, że elektorscy mężowie posiadają szerokie uprawnienia pozwalające własnym sumptem weryfikować oraz korygować praktyczne efekty swojej ustawodawczej roboty. A tam, gdzie się kończą techniczne kontrolne możliwości parlamentarzystów, swoją skuteczność winny, niemal w automatycznym trybie, objawiać specjalistyczne rewizyjne agendy (NIK, prokuratura, policja, branżowe instytucje nadzorcze, mnożące się służby specjalne etc.). Najprostsze to perpetuum mobile sprawowania poselskich powinności. Wydaje się, że w tej retrospekcji zwietrzałym balsamem mającym uśmierzyć rozterki społeczeństwa jest powoływanie widowiskowych, amatorszczyzną przemokłych sejmowych komisji śledczych z przeświadczeniem, że ich ustalenia wyjawią prawdę i tylko prawdę. Intencje może i słuszne, ale dotychczasowe wytwory ich pracy w poprawianiu dobrostanu państwa nie napawają optymizmem, obfitują zaś wzajemnymi partyjnymi niegodziwościami.

Norman Tabor

Socjalizm i socjaldemokracja jako lewicowe ideologie polityczne kojarzą się przede wszystkim z tzw. Starym Światem. Mało osób pamięta, że przez kilkadziesiąt lat zimnej wojny socjalizm święcił na Czarnym Lądzie największe triumfy. Doktryna lewicowa na wiele lat zdominowała politykę państw takich jak Gwinea, Ghana, Tanzania, Angola czy Mozambik (celowo nie wspominam w tym miejscu o tzw. arabskim socjalizmie, który zadomowił się w Egipcie, Libii, Algierii i Sudanie).
Nie należy zapominać, iż walka ideologiczna jest jednym z elementów starcia globalnych mocarstw na kontynencie afrykańskim. Korzenie starcia sięgają już czasów zimnej wojny i dekolonializacji, kiedy Sowieci i Amerykanie starali się pozyskać na Czarnym Lądzie jak największą liczbę sprzymierzeńców. Obecnie walka o wpływy w Afryce rozgrywa się pomiędzy trzema największymi aktorami – ChRL, Rosją i Stanami Zjednoczonymi. Wszystkie ze wspomnianych mocarstw inwestują w Afryce coraz większe sumy, budują infrastrukturę i bazy wojskowe. Ze względu na historyczne zaszłości krajom rządzonym przez lewicę bliżej jest do Federacji Rosyjskiej i nominalnie socjalistycznych Chin.

Andrzej Ziemski

Polityka kolejnych rządów po 1990 roku przyczyniała się do umacniania w Polsce doktryny neoliberalnej przyjętej w ramach Konsensusu Waszyngtońskiego pod koniec lat 80. XX wieku. Twarzą polskiej wersji neoliberalizmu jest Leszek Balcerowicz blisko związany z Bankiem Światowym i Międzynarodowym Funduszem Walutowym. Obydwie te instytucje służą od blisko 40 lat do upowszechniania i wdrażania idei neoliberalnych w świecie. W sferze ekonomicznej sprowadzają się one do powszechnej prywatyzacji, w sferze politycznej do deregulacji ograniczającej rolę państwa. W sferze stosunków międzyludzkich sankcjonują chciwość i brutalną konkurencję na wszystkich polach.

Sylwester  Szafarz       

Uwagi wstępne

To było do przewidzenia! Globalna wojna ekonomiczna ogarnia cały świat, nawet te kraje i organizacje międzynarodowe, które jej nie chcą! Na początku 2019 r. widać wyraźnie, iż długofalowe konsekwencje II światowego kryzysu gospodarczego (2007 r. – ……?) są już znacznie poważniejsze niż się to początkowo wydawało. Choć nie doprowadziły one (jeszcze?!) do wybuchu III wojny światowej, jak w przypadku I kryzysu (1929 r. – 1939 r.), który był główną przyczyną II wojny światowej, to jednak niebezpieczeństwo eksplozji globalnej wzrasta nieomalże z każdym dniem. Świadectwem tego jest dawno nie spotykany (od zakończenia „zimnej wojny”) wzrost napięcia politycznego i strategicznego w świecie – w ogólności oraz w poszczególnych regionach (np. Daleki, Bliski i Środkowy Wschód, Unia Europejska, Afryka i in.) i krajach (np. Francja, Ukraina, Syria, Afganistan itp.) – w szczególności. Nasila się bezpardonowa konkurencja i rywalizacja o panowanie nad światem, zwłaszcza podczas prezydentury Donalda Trumpa i w wyniku realizacji jego hasła programowego „America First Policy”.

Jan Herman
Felieton – Moja Polska

By nasza rzeczywistość opierała się na rzeczywistej swobodzie niekomercyjnej inicjatywy obywatelskiej. Wiem, słowo "kolektyw" brzydko pachnie... Zacznę od razu od tezy głównej: pomijając egzaltacje i ćwiczenia praktyczne nazwane potem „socjalizmem utopijnym” – idee socjalistyczne dojrzewały pośród inteligencji ziemiańskiej (w Polsce Staszic, Abramowski i wielu innych), rzadziej przemysłowej. Socjalizm polski jest też „wyrostkiem” na ciele substancji ruchu ludowego.
Nie jest to żaden powód ani do kompleksów, ani to przesadnej skromności. Równie dobrze możnaby zarzucać, że kolebką liberalizmu jest świecka arystokracja przemieszana z żywiołem kupieckim i bankierskim. Zawsze idee rodzą się jako reakcja co wrażliwszych społecznie na amoralia i sprzeczności ekonomiczne formacji dotychczasowych, zastanych. Jak coś jest nowe – to nowe, czyli zrodzone na starym.

Jan Herman

Zamierzam – mimo swojej karlej niewielkości politycznej – rozesłać niniejszy tekst do tych, którzy budują „narrację” antytotalitarną skierowując jej ostrze przeciwko „kaczystom”, uległszy „ślepocie pozauwagowej” (inattentional blindness). Ta ślepota każe rozmaitym obywatelskim inicjatywom najpierw zająć się „usuwaniem” niechcianej formacji poza obszar „władzy”, a dopiero w następnej kolejności – wdrażaniem debaty powszechnej i jej skutków. Taki plan-zamysł nie bierze pod uwagę, że skoro poparcie tych „usuwanych” jest wciąż znaczące, to może nie tylko chodzi o jakąś giga-manipulację, inżynierię społeczną, orwellizm – ale przecież autorzy planu – załóżmy – też bywają omylni…?

Maria Szyszkowska

Przeprowadzoną przez Marksa krytykę kapitalizmu należy odnieść także do naszej epoki neokapitalizmu, czyli neoliberalizmu ekonomicznego. Ale jednocześnie chcę zaznaczyć, że  o przemianach sposobu gospodarowania decyduje człowiek. Moim zdaniem świadomość – wbrew Marksowi – determinuje byt. Dziś  w duchu poglądów Marksa, rynek jest wskazywany jako obiektywny czynnik przemian a więc gospodarkę uznaje się za wartość naczelną.  Prowadzę do tego, że rozwiązanie PZPR nie było rezultatem oddziaływania przemian gospodarczych lecz rezultatem decyzji tych, którzy mogli byli wybierać i dokonali wyboru na rzecz przemian neokapitalistycznych.