Felieton – Świat przeciwieństw
Cezary Żurawski

Kiedy rozpoczynałem pisanie tego felietonu, w Polsce i na świecie trwał „Światowy Strajk Klimatyczny”. Tysiące młodych ludzi żądają od polityków i możnych tego świata energicznych i zdecydowanych ruchów w celu ratowania naszej planety przed katastrofą klimatyczną. Trudno się dziwić, bo to właśnie młodzi mieszkańcy planety ziemia poniosą skutki niefrasobliwej polityki ekologicznej.
„Katastrofa klimatyczna” to tak naprawdę zbiorcze określenie wielu zagrożeń o charakterze globalnym, które mogą skutkować unicestwieniem cywilizacji, jaką znamy. Niestety wielu prominentnych polityków i urzędników państwowych, nie bardzo wie, o czym mówi, jak przykładowo pan prezydent mieszający emisję CO2 ze smogiem.

Wojciech Pomykało

Już kilkanaście lat zajmuje się problemem zdefiniowania wizji pożądanego kształtu człowieka przyszłości. Jest to temat zarówno pedagogiczny, jak i ogólnospołeczny. Nie ma właściwie trudniejszego tematu, niż stworzenie podstaw metodologii kreacji wizji takiego człowieka i zdefiniowanie-choćby najogólniejsze-takiej wizji. W trakcie pracy, w tym zakresie, korzystałem z konsultacji i wsparcia, najwybitniejszych polskich uczonych. W tym zwłaszcza, prof. dr hab. Bogdana Suchodolskiego, uznanego przez UNESCO, za jednego, ze stu najważniejszych pedagogów wszech krajów i wszech czasów. Udzielił mi wielu konsultacji w tym zakresie i weryfikował moje wstępne prace, wybitny, nie tylko polski, ale światowej rangi socjolog prof. dr hab. Jan Szczepański. Wiele konkretnych uwag i propozycji, zaczerpnąłem z konsultacji, udzielonych mi przez prof. dr hab. Włodzimierza Szewczuka, wieloletniego dyrektora Instytutu Psychologii Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Felieton – Refleksje z prowincji
Ryszard Sławiński

Jeżeli tak będzie funkcjonować służba zdrowia jak pod rządami Zjednoczonej Prawicy, to nie. Bodaj żadna dziedzina życia społecznego w naszym państwie w czasie rządów PIS nie została tak strasznie zaniedbana jak ochrona zdrowia. Wydłużają się kolejki do specjalistów, coraz więcej osób umiera na SOR-ach czyli Szpitalnych Oddziałach Ratunkowych (wykreowanych przez rząd PO-PSL), coraz mniej lekarzy nas obsługuje a niedługo trudno będzie w szpitalu liczyć na pomoc pielęgniarki, ponieważ wkrótce ostatnia odejdzie na emeryturę a nowych tego trudnego zawodu uczy się niewiele.
Od 15 lat jestem cukrzykiem i nadciśnieniowcem. Trzymam te moje dolegliwości w ryzach, bo leki biorę zgodnie z poleceniem bardzo dobrej pani doktor Joanny, a do tego uprawiam regularnie sport – bieganie i pływanie – co wraz z lekami znakomicie te dwie dolegliwości utrzymuje na bezpiecznym poziomie. Kilka dni temu byłem na konsultacji u pani Joanny. Pochwaliła mnie za dobre „sprawowanie” ale skierowała mnie do kardiologa, by zbadał przepływy aortalne i echo serca.

Tadeusz Iwiński

Poseł PiS Arkadiusz Mularczyk, stojący na czele parlamentarnego „Zespołu ds. oszacowania wysokości odszkodowań należnych Polsce od Niemiec za szkody wyrządzone w trakcie II wojny światowej” (wstępny szacunek to kwota 850 mld dol.), powiedział ostatnio w wywiadzie dla „Rzeczpospolitej”, iż: „dopiero wypłata Polsce odszkodowań przez Niemcy będzie oznaczać, że pomiędzy naszymi narodami doszło do faktycznego pojednania, a relacje mają charakter partnerski”.
To, najłagodniej mówiąc, wypowiedź niezwykle kontrowersyjna, która dotychczas w trwającym od trzech dekad trudnym procesie porozumienia i pojednania z Republiką Federalną Niemiec nigdy nie była tak oficjalnie stawiana przez władze w Warszawie. A całe zagadnienie jest oczywiście nader złożone i niezwykle delikatne.

Felieton - Moja Polska
Jan Herman

Wielki niesmak wzbudza u euro-obywateli fakt, że ktoś zaplanował pracę Sejmu niemal do ostatniego dnia kadencji. Ja zaś mam do nich pytania:
- Czy będą dziwić się przedsiębiorcy, który w końcówce okresu rozliczeniowego-planistycznego pręży wszelkie swoje czynniki biznesu, aby wyśrubować wyniki firmy?
- Czy znają sportową „branżę” koszykówki, gdzie im bliżej do ostatniego gwizdka, tym więcej rozmaitych manewrów i tricków oraz pułapek na przeciwnika?
Buzuje w euro-obywatelach pragnienie, by – począwszy od kampanii wyborczej – Polska stanęła zajęczego słupka i nic nie robiła. I tli się nieskrywany niepokój, że w ostatnich chwilach „meczu” ich przeciwnik polityczny zacznie stosować tricki.
A najbardziej ich wkurza, że to wszystko jest legalne, zgodne z prawem, poprawne logicznie.

Z dr. Łukaszem Garbalem kustoszem w Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie rozmawia Przemysław Prekiel

Dlaczego zdecydował się Pan na biografię Jana Józefa Lipskiego? Co w jego życiorysie wydało się Panu fascynujące?

Wiele lat temu Piotr Kłoczowski, kurator Instytutu Dokumentacji i Studiów nad Literaturą Polską, oddział Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie, powiedział mi i mojej koleżance, Dorocie Szczerbie, że warto opisać spuściznę Jana Józefa Lipskiego. To miało być jedno z naszych wielu standardowych zadań: zajmujemy się ocalaniem i przywracaniem pamięci o polskiej kulturze, czyli rekonstrukcją fundamentów naszej tożsamości – bo przecież nasza przeszłość rzutuje na nasz dzień dzisiejszy, na nasze spojrzenie na świat, obawy, nadzieje, nawet na to, jak brzmią nam słowa takie jak „patriotyzm” czy „socjalizm”. Dlatego pamięć jest taka ważna, stąd odpowiedzialność historyków.

Adam Schaff

Praca stała się towarem w określonej fazie rozwoju społeczeństwa – w innej, późniejszej fazie zaczęła obumierać. Jej miejsce znów zajmą zajęcia, które będą dokumentować nowe, szersze pojęcie pracy. Z historycznego punktu widzenia nie ma w tym nic niezwykłego. Praca ludzka nie może oczywiście funkcjonować jako towar rynkowy, jeśli w wyniku rozwoju technologii (zarówno w produkcji, jak też w usługach) staje się czymś zbędnym, ponieważ człowieka zastępują lepiej i skuteczniej działające automaty.
Wszystko to brzmi dość banalnie, i opór przeciwko realnie dokonującym się zmianom, a nawet przeciwko ich teoretycznemu zrozumieniu mógłby wydawać się absurdem, gdybyśmy nie brali pod uwagę społecznych skutków tych zmian. One bowiem faktycznie oznaczają koniec kapitalistycznego ustroju społecznego, opartego na istnieniu pracy jako towaru rynkowego.

Andrzej Ziemski

Zamiarem i celem rewolucji konstytucyjnej jest stworzenie w ramach mechanizmu społecznego i politycznego możliwości wyegzekwowanie przez społeczeństwo zapisów Konstytucji RP z 1997 roku, która obowiązuje aktualnie, a została przyjęta w referendum i podpisana przez prezydenta przy poparciu wszystkich głównych sił politycznych w Polsce. Społeczeństwo jako suweren ma do tego prawo, a w sytuacji nadzwyczajnej obowiązek, aby Konstytucji strzec i walczyć o jej wykonywanie w życiu kraju i narodu.
Nie jest celem rewolucji konstytucyjnej pogrzebanie czy zmiana starej Konstytucji, jak niektórzy twierdzą nieaktualnej i sprzecznej z interesem narodowym. Jeżeli jest rzeczywiście taka potrzeba i do takiego wniosku dojdą w przeważającej większości siły polityczne w Polsce, to po to, aby przyjąć i uchwalić nową Konstytucję należy rozliczyć się przed narodem z wykonania dotychczasowej i jej nieprzystawalności do nowych założeń i wyzwań, jakie stoją przed Polską. Tymczasem mamy do czynienia z sytuacją, że wszystkie, szczególnie ostatnio zgłoszone projekty i propozycje zmian zmierzają do przykrycia zaniechań i świadomych działań antykonstytucyjnych w okresach wcześniejszych i aktualnie. Działania takie stanowią złamanie prawa i przede wszystkim winny być ścigane w określonym trybie.

Radosław Emigrant

Do napisania poniższego tekstu (pod nieco barokowym tytułem) zainspirował mnie felieton Bohdana Piętki pt. „Co zawdzięczamy PRL?” (Myśl Polska, nr 13-14 24-31.03.2019), opublikowany także na portalu „Przeglądu Socjalistycznego”. Autor odwołuje się w nim i przychyla do poglądów dr Piątkowskiego, ekonomisty Banku Światowego. Poglądy te można podsumować następująco: Polska Ludowa, likwidując na wpół feudalne, całkowicie anachroniczne relacje społeczno-gospodarcze panujące do 1939 roku stworzyła fundamenty, na których po 1989 roku zaczęto budować demokratyczne państwo z wolnorynkową gospodarką. Doprawdy, trzeba odwagi, żeby we współczesnej Polsce, gdzie PRL stała się wzorcem wszelkiego zła, wygłosić tak obrazoburcze opinie. Pewnie dlatego dr Piątkowski opublikował je w książce wydanej poza Polską... Swój artykuł kończy pan Piętka tymi słowy: „Wniosek z postawionych przez niego [tj. dr Piątkowskiego ] też jest taki, że im dalej Polak przebywa od Polski tym bardziej jest normalny i myśli logicznie”.

Sylwester Szafarz

1 października 2019 r. przypada 70. rocznica utworzenia ChRL. Było to wielkie wydarzenie o wymiarze globalnym o dalekosiężnych skutkach. Ma ono i mieć będzie coraz większy wpływ na rozwój naszej cywilizacji. Właśnie 70 lat temu, Przewodniczący Mao Zedong, ówczesny Prezes Centralnego Rządu Ludowego (premier), proklamował na Placu Tien An Men w Pekinie utworzenie Chińskiej Republiki Ludowej. Wówczas zapewne tylko niewielu zdołałoby przewidzieć owe dalekosiężne konsekwencje tego historycznego aktu – dla samych Chin i dla całego świata. Dziś, z perspektywy minionych 70 lat, analiza i ocena bilansu istnienia Nowych Chin jest dużo łatwiejsza. Dotyczy to także prognoz ich rozwoju.
Powstanie ChRL należy rozpatrywać w kontekście całej historii Chin, liczącej około 5.000 lat, jak też wielu okoliczności i przyczyn bezpośrednich, które poprzedziły to wydarzenie. Wymieńmy tylko najważniejsze z nich: Ruch 4 maja (1919 r.) miał decydujące znaczenie dla przyszłego rozwoju wydarzeń. Jego promotorami i działaczami byli patriotyczni studenci, elementy drobnomieszczańskie i młody proletariat, mający wielkie poczucie krzywdy wyrządzonej Chinom poprzez nierównoprawne i niesprawiedliwe traktaty narzucone im w wyniku I wojny światowej. Ruch ten przekształcił się następnie w ogólnonarodowy nurt protestu, w którym pojawiły się różne ideologie, łącznie z marksizmem. Kamieniem milowym i głównym punktem wyjścia na drodze prowadzącej do powstania ChRL było też utworzenie (w roku 1921) Komunistycznej Partii Chin.

Rafał Zieleniewski

Mija kolejna rocznica podpisania porozumień sierpniowych. Tym razem mniej okrągła: 39. Ale nie ten zbieg okoliczności zmusza nas do refleksji. Każdy z nas, byłych członków Solidarności, pragnie dokonać podsumowania ówczesnej aktywności społecznej. W jakiej kondycji była Polska i Polacy, gdy przyłączaliśmy się do NSZZ „Solidarność”? W jakiej jest teraz? Czy ukróciliśmy władzę partii i kłamstwo w telewizji, czy działają związki zawodowe a na mieszkanie czeka się krócej? Co zostawiamy naszym dzieciom? Jak nasz oceni historia?

31 sierpnia 1980 roku
Każdy z nas w innym momencie zrozumiał wagę wydarzeń. Jedni z nadzieją wysłuchiwali informacji o czasowych przestojach w pracy, inni lekceważyli te informacje. Jedni wiązali nadzieję z przyspawaniem pociągu do szyn inni zajęci byli codziennymi sprawami. Jednak w chyba każdym zakładzie pracy komentowaliśmy wystąpienie I sekretarza partii, Edwarda Gierka, używającego nie wymawianego wcześniej słowa „strajk”. To był dzień, w którym protesty przeciwko przeniesieniu kolejnej grupy wędlin do sklepów komercyjnych przerodziły się w strajki o inną Polskę.