Oświadczenie w sprawie propozycji KE dotyczącej podatku od transakcji kapitałowych
Kiedy w roku 1997 Ignacio Ramonet na łamach „Le Monde Diplomatique” zaproponował powstrzymanie destabilizującego wpływu tzw. rynków finansowych poprzez zastosowanie podatku Tobina, zapewne nie przypuszczał, że publikując ten artykuł zainicjuje powstanie międzynarodowego ruchu Attac, który podjął też wiele innych ważnych kwestii społecznych i ekonomicznych. My także - tworząc przed dziesięcioma laty ATTAC Polska - opowiedzieliśmy się za tą inicjatywą i przystąpiliśmy tym samym do tworzącego się ponad granicami zorganizowanego oporu przeciwko wynaturzeniom neoliberalnej globalizacji. W systemie, który utrzymywał, że nie ma dla niego alternatyw staraliśmy się - na miarę naszych skromnych możliwości - pokazać, że alternatywy istnieją, że „inny świat jest możliwy”. Można dziś powiedzieć, że historia przyznała nam rację. Nawet znacznie szybciej niż można było tego oczekiwać. Gorzka to świadomość, pozbawiona jakiejkolwiek satysfakcji, że spełniają się obecnie czarne scenariusze, którym można było zapobiec, gdyby nie arogancja możnych tego świata, a także wysługujących im się polityków i mediów. I gdyby nie powszechna dezorientacja, powodująca bierność, a nawet apatię, mylnie uznawane za przyzwolenie. Cóż, to nie nasze sumienia obciąża grzech zaniechania i obojętności.
A gdy już wreszcie - jak zdarzyło się to ostatnio we Wrocławiu, gdzie spotkali się europejscy ministrowie finansów - zaczęto omawiać możliwość wprowadzenia (skądinąd bardzo nieśmiałej) odmiany podatku Tobina (rzecz jasna, nie wspominając otwarcie o genezie tego pomysłu) - to natychmiast usiłował to storpedować obecny na tym posiedzeniu „gość specjalny”, wysłannik prezydenta Obamy (a właściwie delegat Wall Street) - Timothy Geithner, szef amerykańskiego Departamentu Skarbu - nie tylko twardo mówiąc „nie” w imieniu swego kraju, ale wyrażając sprzeciw wobec wprowadzenia takiego podatku nawet na obszarze niektórych krajów Unii Europejskiej. I zapominając przy tym, że jest to terytorium - przynajmniej formalnie - od administracji waszyngtońskiej niezależne.
Dlatego z satysfakcją odnotowujemy, że 28 września 2011 Komisja Europejska przyjęła jednak propozycję wprowadzenia podatku od transakcji finansowych, ujętą w projekcie budżetu na lata 2014-20. KE zakłada, że wysokość tego podatku miałaby wynosić 0,1 % od handlu akcjami i obligacjami oraz zaledwie 0,01 % w odniesieniu do tzw. instrumentów pochodnych.
Zwłaszcza w przypadku tych drugich wartość ta wydaje się zdecydowanie zbyt niska by powstrzymać ich destrukcyjny wpływ na światowe finanse, a tym samym i całą gospodarkę. Przypomnijmy tu może, że wartość kontraktów obejmujących tzw. derywaty wynosi co najmniej około 300 bilionów USD, jest zatem pięciokrotnie większa od łącznej wartości globalnego produktu brutto, czyli rzeczywistego majątku wytwarzanego na całym świecie. Dane te oficjalnie podała w maju 2010 roku Sheila Bair, szefowa FDIC tj. agendy waszyngtońskiej administracji odpowiedzialnej za ubezpieczenie depozytów bankowych. Szokujące? To i tak bardzo ostrożne szacunki, a właściwie mocno zaniżone. Większość ekspertów ocenia bowiem wartość wszystkich papierów jakie powstały w ramach tego specyficznego procederu rynków finansowych na co najmniej dwa razy tyle.
Przyjmuje się, że wpływy z tytułu proponowanego przez KE podatku mogą przynosić rocznie od 30 do 55 miliardów euro rocznie. To stosunkowo niewiele, zważywszy, że w ciągu ostatnich trzech lat państwa Unii zapewniły sektorowi finansowemu pomoc i gwarancje w wysokości aż 4,6 biliona euro.
Podatek miałby obowiązywać w całej UE, a nie tylko w krajach należących do strefy euro. Co oznacza, że musi on zostać zaakceptowany przez wszystkie 27 krajów Unii. Będzie to bardzo trudno osiągnąć, ponieważ ostry sprzeciw zgłasza w tej sprawie Wielka Brytania. Nic dziwnego, skoro - o czym także nie wszyscy wiedzą - bankowość, ubezpieczenia i usługi finansowe stanowią największą część brytyjskiego PKB (76% w 2008 r.). Swoją drogą jest to doskonały przykład absurdalnej wręcz finansjeryzacji gospodarki.
Wielka Brytania może zablokować decyzję o podatku na poziomie UE, ponieważ wymaga ona jednomyślności w Radzie Europy. Może się to jednak okazać bezskuteczne, jeśli przedstawiciele Francji, Niemiec i pozostałych krajów strefy euro zdecydują się wprowadzić go wyłącznie w tej strefie.
Unia będzie starała się przekonać do swoich racji uczestników szczytu G-20 w Cannes w listopadzie b.r., co z pewnością spotka się z oporem niektórych krajów spoza UE. Musiałyby one jednak - chcąc nie chcąc - naliczać i uiszczać wspomniane powyżej stawki podatku, nawet gdyby tylko jedna ze stron dokonujących transakcji pochodziła z kraju, w którym podatek by obowiązywał.
Jak zwykle przy takich okazjach korporacyjne media próbują zastraszać opinię publiczną przy udziale tak samo jak i one „niezależnych” analityków perspektywą „ucieczki kapitału” z UE do USA bądź Chin. Jednak eksperci Komisji zasadnie utrzymują, że mogą się na to zdecydować jedynie „gracze” dokonujący niezwykle częstych transakcji o charakterze w gruncie rzeczy czysto spekulacyjnym, co nie tylko wpłynęłoby negatywnie na realną gospodarkę, ale mogłoby być wręcz czynnikiem stabilizującym. Taki właśnie zamysł przyświecał zresztą Jamesowi Tobinowi, gdy przed niemal czterdziestu laty jako pierwszy sformułował ideę takiego podatku.
Reasumując: propozycję Komisji Europejskiej uważamy za krok w dobrym kierunku. Szkoda, że zdecydowano się na to tak późno i w tak ograniczonym zakresie, dopiero w obliczu niezwykle poważnych zagrożeń. Tym niemniej uważamy, że inicjatywa ta zasługuje na poparcie i mamy nadzieję, że projekt ten zostanie wprowadzony. Jak jednak wspomnieliśmy, spotyka się on już teraz z gwałtownym sprzeciwem. Dlatego ważne jest by obywatele każdego z państw UE - także Polski - zdawali sobie sprawę, że opodatkowanie spekulacyjnych transakcji kapitałowych leży w naszym wspólnym dobrze pojętym interesie i może zapobiec dalszemu zaostrzaniu się kryzysu, spowodowanego przecież w głównej mierze przez nieodpowiedzialną deregulację rynków finansowych.
ATTAC Polska
A gdy już wreszcie - jak zdarzyło się to ostatnio we Wrocławiu, gdzie spotkali się europejscy ministrowie finansów - zaczęto omawiać możliwość wprowadzenia (skądinąd bardzo nieśmiałej) odmiany podatku Tobina (rzecz jasna, nie wspominając otwarcie o genezie tego pomysłu) - to natychmiast usiłował to storpedować obecny na tym posiedzeniu „gość specjalny”, wysłannik prezydenta Obamy (a właściwie delegat Wall Street) - Timothy Geithner, szef amerykańskiego Departamentu Skarbu - nie tylko twardo mówiąc „nie” w imieniu swego kraju, ale wyrażając sprzeciw wobec wprowadzenia takiego podatku nawet na obszarze niektórych krajów Unii Europejskiej. I zapominając przy tym, że jest to terytorium - przynajmniej formalnie - od administracji waszyngtońskiej niezależne.
Dlatego z satysfakcją odnotowujemy, że 28 września 2011 Komisja Europejska przyjęła jednak propozycję wprowadzenia podatku od transakcji finansowych, ujętą w projekcie budżetu na lata 2014-20. KE zakłada, że wysokość tego podatku miałaby wynosić 0,1 % od handlu akcjami i obligacjami oraz zaledwie 0,01 % w odniesieniu do tzw. instrumentów pochodnych.
Zwłaszcza w przypadku tych drugich wartość ta wydaje się zdecydowanie zbyt niska by powstrzymać ich destrukcyjny wpływ na światowe finanse, a tym samym i całą gospodarkę. Przypomnijmy tu może, że wartość kontraktów obejmujących tzw. derywaty wynosi co najmniej około 300 bilionów USD, jest zatem pięciokrotnie większa od łącznej wartości globalnego produktu brutto, czyli rzeczywistego majątku wytwarzanego na całym świecie. Dane te oficjalnie podała w maju 2010 roku Sheila Bair, szefowa FDIC tj. agendy waszyngtońskiej administracji odpowiedzialnej za ubezpieczenie depozytów bankowych. Szokujące? To i tak bardzo ostrożne szacunki, a właściwie mocno zaniżone. Większość ekspertów ocenia bowiem wartość wszystkich papierów jakie powstały w ramach tego specyficznego procederu rynków finansowych na co najmniej dwa razy tyle.
Przyjmuje się, że wpływy z tytułu proponowanego przez KE podatku mogą przynosić rocznie od 30 do 55 miliardów euro rocznie. To stosunkowo niewiele, zważywszy, że w ciągu ostatnich trzech lat państwa Unii zapewniły sektorowi finansowemu pomoc i gwarancje w wysokości aż 4,6 biliona euro.
Podatek miałby obowiązywać w całej UE, a nie tylko w krajach należących do strefy euro. Co oznacza, że musi on zostać zaakceptowany przez wszystkie 27 krajów Unii. Będzie to bardzo trudno osiągnąć, ponieważ ostry sprzeciw zgłasza w tej sprawie Wielka Brytania. Nic dziwnego, skoro - o czym także nie wszyscy wiedzą - bankowość, ubezpieczenia i usługi finansowe stanowią największą część brytyjskiego PKB (76% w 2008 r.). Swoją drogą jest to doskonały przykład absurdalnej wręcz finansjeryzacji gospodarki.
Wielka Brytania może zablokować decyzję o podatku na poziomie UE, ponieważ wymaga ona jednomyślności w Radzie Europy. Może się to jednak okazać bezskuteczne, jeśli przedstawiciele Francji, Niemiec i pozostałych krajów strefy euro zdecydują się wprowadzić go wyłącznie w tej strefie.
Unia będzie starała się przekonać do swoich racji uczestników szczytu G-20 w Cannes w listopadzie b.r., co z pewnością spotka się z oporem niektórych krajów spoza UE. Musiałyby one jednak - chcąc nie chcąc - naliczać i uiszczać wspomniane powyżej stawki podatku, nawet gdyby tylko jedna ze stron dokonujących transakcji pochodziła z kraju, w którym podatek by obowiązywał.
Jak zwykle przy takich okazjach korporacyjne media próbują zastraszać opinię publiczną przy udziale tak samo jak i one „niezależnych” analityków perspektywą „ucieczki kapitału” z UE do USA bądź Chin. Jednak eksperci Komisji zasadnie utrzymują, że mogą się na to zdecydować jedynie „gracze” dokonujący niezwykle częstych transakcji o charakterze w gruncie rzeczy czysto spekulacyjnym, co nie tylko wpłynęłoby negatywnie na realną gospodarkę, ale mogłoby być wręcz czynnikiem stabilizującym. Taki właśnie zamysł przyświecał zresztą Jamesowi Tobinowi, gdy przed niemal czterdziestu laty jako pierwszy sformułował ideę takiego podatku.
Reasumując: propozycję Komisji Europejskiej uważamy za krok w dobrym kierunku. Szkoda, że zdecydowano się na to tak późno i w tak ograniczonym zakresie, dopiero w obliczu niezwykle poważnych zagrożeń. Tym niemniej uważamy, że inicjatywa ta zasługuje na poparcie i mamy nadzieję, że projekt ten zostanie wprowadzony. Jak jednak wspomnieliśmy, spotyka się on już teraz z gwałtownym sprzeciwem. Dlatego ważne jest by obywatele każdego z państw UE - także Polski - zdawali sobie sprawę, że opodatkowanie spekulacyjnych transakcji kapitałowych leży w naszym wspólnym dobrze pojętym interesie i może zapobiec dalszemu zaostrzaniu się kryzysu, spowodowanego przecież w głównej mierze przez nieodpowiedzialną deregulację rynków finansowych.
ATTAC Polska
„Przemoc, pokój, prawa człowieka” to książka Jerzego Oniszczuka wydana co prawda w roku 2016, niemniej jej aktualność w ostatnich latach okazała się niezwykle ważna, dotyczy bowiem filozofii konfliktu i dopuszczalności przemocy, co autor wyraźnie podkreśla we wstępie.
Książka „Chiny w nowej erze” jest kwintesencją działań naukowych i publicystycznych dra Sylwestra Szafarza. Powstawała ona kilka lat. Jest chronologicznym zbiorem materiałów związanych z przemianami, jakie zainspirowane zostały przygotowaniami i skutkami 20. Zjazdu Krajowego KPCh.
Monografia „Prawne i etyczne fundamenty demokracji medialnej” jest studium z zakresu ewolucji współczesnych demokracji i wskazuje na postępujący proces przenikania polityki i mediów, co znacząco wpływa na kształtowanie się nowych relacji człowiek – polityka w obliczu wolnego rynku i rewolucji technologicznej opartej o systemy cyfrowe. W pracy zostały poddane eksploracji i usystematyzowane zagadnienia, wartości i normy istotne dla zjawiska opisanej w literaturze kategorii społecznej – demokracja medialna.
