Stanisław Dubois - niepoprawny idealista

Stanisław Dubois zaliczany do grona Wielkich Socjalistów  jest postacią znaną, choć niezbyt upowszechnianą i lubianą przez historyków i media m.in. ze względu na swe usytuowanie polityczne na lewicy Polskiej Partii Socjalistycznej i nietrzymające się konwencji zasady działania. Zawsze wznosił się ponad interes własny, był niepoprawnym idealistą, których w PPS było wielu. On jednak wyróżniał się zawsze swą ideowością i patriotyzmem. Był jednym z niewielu, który przyszłość widział w młodzieży rozumiejącej procesy społeczne i polityczne, dobrze wykształconej, rozumiejącej drugiego człowieka. Przeciwstawiał się wszystkiemu, co deptało godność człowieka, ograniczało jego wolność i swobodę decyzji. Walczył z przejawami dyktatury w życiu publicznym, z faszyzacją polskiej polityki.
Wyrósł przez lata Polski międzywojennej na lidera młodzieży socjalistycznej, pełnego temperamentu działacza walczącego z niesprawiedliwością ówczesnego systemu zbudowanego na gruncie nieludzkiego kapitalizmu. Własną postawą i zaangażowaniem udowodnił czynem swój głęboki patriotyzm, biorąc udział jako ochotnik w wojnie z bolszewikami w 1920 roku oraz w powstaniach śląskich.
Stanisław Dubois był jednym z niewielu liderów ówczesnej lewicy, który rozumiał procesy globalne, umiał wyciągnąć wnioski z przyczyn i skutków I wojny światowej, przede wszystkim dla społeczeństw europejskich. W jednym ze swych wystąpień w 1931 roku mówił: Widzieliśmy w Polsce Brześć, ów Brześć, który nie jest jakimś epizodem, ale koniecznym etapem systemu, widzieliśmy haniebną pacyfikację Małopolski Wschodniej i oto, aby odwrócić uwagę ludu polskiego od tych bezeceństw, faszyści nasi zwracają mu głowę planami pochodu na Rosję, to znów groźbą najazdu Niemców; w tych warunkach wojna staje się koniecznością, a źródłem jej, obok dyktatury, jest gnicie kapitalizmu, nędza, wyzysk, bezrobocie w całym świecie, które narody zniosą tylko wtedy, gdy się je zmusi do podłej walki między sobą…
Stanisław Dubois, bohater prezentowanej biografii, napisanej przez Przemysława Prekiela, był postacią dotychczas nieodkrytą, mimo upływu 75 lat od momentu jego śmierci. Ukazało się co prawda szereg publikacji, w których znajdujemy fakty i nowe interpretacje dotyczące jego działalności, to jednak ta ostatnia książka, wydaje się być najpełniejsza i dokładnie dopracowana. Zawiera ona, poza znanymi już elementami biografii Dubois, nowe dokumenty odnalezione w ostatnich miesiącach pracy nad książką oraz opisy nieznanych wydarzeń z jego życia a także tragicznej śmierci w Auschwitz. Dotyczy to szczególnie, i jest efektem pasji poszukiwawczych autora, następujących faktów i dokumentów:
- miejsca, gdzie został ranny jako ochotnik Wojska Polskiego w wojnie z bolszewikami w Borkowie, w sierpniu 1920 roku,
- pobytu po I Powstaniu śląskim w obozie w Szczakowej, 
- wniosku o nadaniu Krzyża Walecznych za III Powstanie Śląskie oraz faktu, że zwrócił następnie ten krzyż po procesie brzeskim,
- okoliczności poznania się z przyszłą żoną i opisy kolejnych miejsc zamieszkania,
- wyjazdu jako dziennikarza „Robotnika” do Palestyny w 1935 roku,
- warunków odosobnienia w więzieniu w Brześciu, a później w więzieniu mokotowskim.
Ponadto autor na podstawie danych ze sprawozdań sytuacyjnych Wojewódzkiego Urzędu w Białymstoku ustalił aktywność poselską Dubois w jego okręgu wyborczym. Z danych Archiwum Państwowego w Warszawie ustalił jego aktywność w Warszawie, gdzie był radnym. Opisał też jego wyjazd wraz z Stefanem Korbońskim na pogrzeb prezydenta Czechosłowacji Tomasa Masaryka.
Do najważniejszych osiągnięć autora należy odkrycie i zbadanie działalności Antoniego Opęchowskiego, agenta Gestapo, który zadenuncjował Dubois na Pawiaku, przyczyniając się tym bezpośrednio do jego uwięzienia i śmierci w Auschwitz.
Książka  „Stanisław Dubois 1901 – 1942” jest wydarzeniem na polskim rynku czytelniczym z kilku powodów. Ukazuje się ona w roku obchodów stulecia niepodległości Polski uzyskanej po 123 latach zaborów, prezentując udział  w tym wielkim dziele środowisk polskich socjalistów. Ukazuje ona jednego z wielkich bohaterów Polskiej Partii Socjalistycznej na tle epoki i realnych wydarzeń, w których uczestniczył, w ważnym okresie kształtowania się II Rzeczypospolitej. Ukazuje ona realia II Rzeczypospolitej, która w okresie dwudziestolecia międzywojennego przeszła drogę od zapoczątkowania swego odrodzenia poprzez program socjalistyczny rządów Daszyńskiego i Moraczewskiego, poprzez zamach majowy i proces brzeski, do dyktatorskich rządów sanacji i odrodzenia się zalążków faszyzmu.
Książka ta zawiera jeszcze jedno istotne przesłanie – poprzez losy Stanisława Dubois na tle losów II Rzeczypospolitej ukazuje degenerację ówczesnych polskich prawicowych elit politycznych, których celem był własny interes, sytuowany częściowo zagranicą poprzez układy kapitałowe, a nie interes szerokich rzesz narodu.
Książka ta nawiązuje pośrednio do rzeczywistości dzisiejszej Polski, daje wiele do myślenia, bowiem na jej stronach, jak w krzywym zwierciadle, odbija się nasza rzeczywistość – dziś, tu i teraz.
Książka Przemysława Prekiela „Stanisław Dobois 1901 – 1942” to 10 rozdziałów uporządkowanych chronologicznie z bogatą literaturą i dokumentacją historyczną. To także bogaty indeks nazwisk zawierający ponad 500 pozycji.

Andrzej Ziemski

---
Przemysław Prekiel, "Stanisław Dubois (1901 - 1942)", Wydawnictwo "Kto jest Kim" 2018, stron 260.

 

Wydanie bieżące

Recenzje

„Przemoc, pokój, prawa człowieka” to książka Jerzego Oniszczuka wydana co prawda w roku 2016, niemniej jej aktualność w ostatnich latach okazała się niezwykle ważna, dotyczy bowiem filozofii konfliktu i dopuszczalności przemocy, co autor wyraźnie podkreśla we wstępie.

Więcej …
 

Książka „Chiny w nowej erze” jest kwintesencją działań naukowych i publicystycznych dra Sylwestra Szafarza. Powstawała ona kilka lat. Jest chronologicznym zbiorem materiałów związanych z przemianami, jakie zainspirowane zostały przygotowaniami i skutkami 20. Zjazdu Krajowego KPCh.

Więcej …
 

Monografia  „Prawne i etyczne fundamenty demokracji medialnej” jest studium z zakresu ewolucji współczesnych demokracji i wskazuje na postępujący proces przenikania polityki i mediów, co znacząco wpływa na kształtowanie się nowych relacji człowiek – polityka w obliczu wolnego rynku i rewolucji technologicznej opartej o systemy cyfrowe. W pracy zostały poddane eksploracji i usystematyzowane zagadnienia, wartości i normy istotne dla zjawiska opisanej w literaturze kategorii społecznej – demokracja medialna.

Więcej …
 

 

 
 
 
 
 

Gościmy

Naszą witrynę przegląda teraz 34 gości 

Statystyka

Odsłon : 7223509

Temat dnia

Na Dzień Kobiet

Był rok 1857. Pracujące w fabryce bawełny kobiety zastrajkowały domagając się takiej samej płacy jak mężczyźni i równego traktowania. Minęło pół wieku  był rok 1909 kiedy w USA po raz pierwszy obchodzono dzień kobiet.

Więcej …

Na lewicy

W dniu 13 marca 2024 roku w Warszawie odbyła się debata "Media publiczne z lewicowej perspektywy". Organizatorami była Polska Partia Socjalistyczna i Centrum Imienia Daszyńskiego.W panelu dyskusyjnym wystąpili: posłanka Paulina Matysiak, dr Andrzej Ziemski i Jakub Pietrzak.

Więcej …
 

W dniach 11 -13 marca, 2024 roku w Tarnowie, obradował III Kongres Pokoju zorganizowany przez prof. Marię Szyszkowską z udziałem środowisk naukowych z całej Polski. Otwarcia Kongresu dokonali: Prof. zw. dr hab. Maria Szyszkowska, Członek Komitetu Prognoz <Polska 2000 Plus> przy Prezydium Polskiej Akademii Nauk oraz  Prof. dr hab. Tadeuszu Mędzelowski Dr H. C. Wyższa Szkoła Biznesu w Nowym Sączu Wiceprezes Pacyfistycznego Stowarzyszenia.

Więcej …
 

W Warszawie w dniu 3 lutego 2024 roku zebrała się Rada Naczelna Polskiej Partii Socjalistycznej.
Dyskutowano na temat aktualnej sytuacji politycznej, zbliżających się wyborów samorządowych. Przedmiotem obrad i decyzji były sprawy organizacyjne.

Więcej …
 

W dniu 12 stycznia 2024 roku odbyło się w Warszawie posiedzenie Rady Mazowieckiej PPS. Poświęcone ono było analizie aktualnej sytuacji politycznej w kraju. Oceniono jej wpływ na zadania i politykę Polskiej Partii Socjalistycznej.

Więcej …
 

W dniu 9 grudnia 2023 roku w Warszawie odbyło się zebranie założycielskie Organizacji Młodzieżowej PPS „Młodzi Socjaliści”, która zawiązała się ponownie w wyniku otwartej inicjatywy władz centralnych PPS.

Więcej …
 

W dniu 5 grudnia 2023 roku w Warszawie odbył się pogrzeb Towarzysza Bogusława Gorskiego Honorowego Przewodniczącego Polskiej Partii Socjalistycznej.

Więcej …
 

W dniu 25 listopada 2023 roku w Warszawie odbyło się statutowe zebranie Rady Naczelnej Polskiej Partii Socjalistycznej. Przedmiotem obrad była ocena zakończonej wyborami do Sejmu i Senatu RP w dniu 15 października 2023 roku, kampania wyborcza, w której uczestniczyli kandydaci desygnowani przez PPS.

Więcej …
 

W dniu 18 listopada 2023 roku w Warszawie odbyło się spotkanie zorganizowane przez Komitet Warszawski PPS w związku z 131 rocznicą Kongresu Paryskiego, na którym zainicjowano powstanie Polskiej Partii Socjalistycznej.

Więcej …
 

W dniu 12 listopada 2023 roku w przeddzień 109 rocznicy walk warszawskich robotników pod przywództwem Organizacji Bojowej PPS z wojskami carskimi, w Warszawie na Placu Grzybowskim, pod obeliskiem upamiętniającym to wydarzenie, odbyło się uroczyste złożenie kwiatów.

Więcej …
 

W dniu 9 listopada 2023 roku odbyło się posiedzenie Rady Wojewódzkiej PPS – Mazowsze w sprawie wyborów parlamentarnych 2023..

Więcej …
 

W dniu 7 listopada 2023 roku przypadła 105 rocznica powołania w Lublinie Rządu Ludowego z premierem Ignacym Daszyńskim na czele. Z tej okazji przed pomnikiem Ignacego Daszyńskiego w Warszawie spotkali się działacze polskiej lewicy. Złożono kwiaty.

Więcej …
 

Państwowa Komisja Wyborcza podała w dniu 17 października 2023 roku pełne wyniki wyborów parlamentarnych, które odbyły się 15 października.
Frekwencja wyniosła 74,38 proc.

Więcej …