Przygody wojaka Janunia...

Koniec stycznia. Drawsko Pomorskie. Mój pierwszy zimowy poligon. Minus dziewiętnaście stopni. Rozkładamy wojskowy namiot. Grabieją dłonie, mróz wciska się pod powieki i szczypie. Klniemy siarczyście, bo to ułatwia znieść nieprzychylne warunki. Gdy kończymy stawianie namiotu, głośny dźwięk obwieszcza, że pora na obiad. Zaczynamy się uśmiechać, żartujemy(...)
To fragment opowiadania Pierwszy zimowy poligon ze zbiorku Jana Stępnia Wojak Janunio, opublikowanego pod koniec 2021 roku przez warszawskie Wydawnictwo „Kto jest Kim”. Autor jest znanym pisarzem, poetą, rysownikiem, rzeźbiarzem. W swym dorobku literackim ma wiele opowiadań, kilka powieści, tomików wierszy, dramatów. Niektóre jego utwory zostały przetłumaczone na język niemiecki, angielski, arabski i esperanto. Zbiór opowiadań pt. Miniaturen  z jego rysunkami ukazał się w 2012 roku w Austrii. W 2021 roku otrzymał polonijnego „Oskara” za współpracę ze środowiskiem polonijnym oraz za współpracę z pismem „Jupiter”, ukazującym się  w Wiedniu.
Członek Warszawskiego Oddziału Związku Literatów Polskich i Polskiego Oddziału Stowarzyszenia Kultury Europejskiej (SEC) z siedzibą w Wenecji.
Sylwetkę twórczą pisarza, który od lat 90. ub. stulecia na stałe mieszka w Strzelcach koło Nałęczowa na Lubelszczyźnie z żoną Marią Szyszkowską – profesorem filozofii, autorką wielu prac z dziedziny filozofii,  prezentowaliśmy już w minionych latach na łamach „Świętokrzyskiego Kwartalnika Literackiego” (ostatnio przy okazji recenzji jego tomiku wierszy Cisza, nr 1-2/2021, s. 114-116). Przypomnę tylko, że dzieciństwo i młodość spędził w Kielcach i że wyrastał na pisarza właśnie w środowisku kieleckim. W 1984 r. ukazały się jego opowiadania w Wydawnictwie Łódzkim pt. Pierwsze doznania, których redaktorem był Stanisław Nyczaj. Zbiór ten został doceniony wówczas przez krytyka literackiego Edwarda Pochronia.
Jan Stępień - to twórca wszechstronny. Jest człowiekiem natury. Kocha przyrodę, która go oczyszcza i dodaje sił do twórczego działania. Poprzez świat przyrody dostrzega pełniej człowieka we współczesności. Będąc blisko jakiejś tajemnej energii, interesuje się też radiestezją i bioenergoterapią. Przedkłada duchowość nad rzeczy materialne.
Pisarz z pewnością zaskoczył niektórych swoich czytelników tematyką opowiadań zamieszczonych w zbiorku Wojak Janunio. Narratorem jest czołgista szeregowy Słodek, którego koledzy nazywają Januniem. To poeta, pisze wiersze, dużo czyta, jeśli tylko znajdzie dla siebie trochę czasu (np. Martina Edena Jacka Londona czy Głód Knuta Hamsuna) - słowem romantyk, z trudem dostosowujący się do wojskowych rygorów. Oczywiście owym Słodkiem-Januniem jest sam autor, który ukazuje różne zdarzenia z życia żołnierzy odbywających służbę wojskową. Pisarz zna „dole i niedole” młodych w mundurach z autopsji, wszak sam służył w jednostce wojskowej w kompanii czołgów w Skierniewicach.   
Autor szczerze przedstawił zajęcia czołgistów, zarówno w upalne, jak i w mroźne dni – ćwiczenia, apele, marszobiegi, stanie na warcie, nielegalne wypady poza koszary do pani Jadzi na „jednego” itp. Słodek-Stępień nie potrzebuje wielu zdań, by  ukazać choćby „epizody” z  życia w koszarach i na poligonie. Tych „scenek” jest wiele. Czytając jego opowiadania, czasem się uśmiechniemy, czasem zamyślimy, współczujemy wojakom, a czasem zdenerwujemy i zaciśniemy dłoń, by w końcu powiedzieć – „No cóż, tak to jest w wojsku, a służba nie drużba”.
Czytelnika wrażliwego na słowo może razić język, gdyż niemal w każdym opowiadaniu znajdą się wulgaryzmy, których tu przytaczał nie będę w trosce o czystość polszczyzny. Usprawiedliwiam jednak autora opowiadań. Z konieczności oddał autentyczny język szeregowych żołnierzy oraz ich przełożonych. A użycie wulgaryzmów przez niego jest przecież świadomym środkiem ekspresji i charakterystyki postaci i środowiska żołnierskiego. A jak jest dzisiaj? Ja nie wiem! Choć wiem, że tyle się zmieniło w ciągu ostatniego półwiecza.    
Jan Stępień jest mistrzem krótkich utworów literackich – zarówno poetyckich, jak i prozatorskich. Jego zbiór opowiadań (53) Wojak Janunio jest tego dowodem. Zbiór ten nazwałbym opowiadaniami informacyjno-unaoczniającymi, wręcz autobiograficznymi. Fabuła osnuta jest przecież na wydarzeniach z życia autora. Trudno nawet dopatrzyć się w nich fikcji literackiej. Pisarz posługuje się czasem teraźniejszym dla przedstawienia przeszłych zdarzeń, ich skonkretyzowania i uplastycznienia. Pisarz zawsze powinien dążyć do prawdy w kreacji świata przedstawianego nawet w utworach z zakresu literatury pięknej.
Co ciekawe - autor ukazuje zdarzenia ze swojej służby chronologicznie – od wyjazdu z domu do jednostki wojskowej, poprzez codzienność koszarową aż do pożegnania koszar, a kończy opowiadaniem Proces (str. 89). Szeregowy Słodek-Janunio, będąc już w cywilu, został oskarżony o to, że notorycznie uchylał się „od stawiania się do służby w rezerwie”. Co go uratowało od kary? Zachęcam do przeczytania tego i wielu innych opowiadań. A czytelnik chyba cały czas ma wrażenie, że jest obecny wśród wojaków, szczególnie towarzysząc głównemu bohaterowi, choć dla niego i pozostałych jest niewidoczny.
Rysunki w zbiorku urozmaicają i dopełniają treść opowiadań (jest ich 5, z których 4 nie mają daty „narodzin”; czyżby były ponadczasowe?). Charakterystyczna kreska pisarza jest rozpoznawalna. Chociaż rysunki („ludziki”) są do siebie podobne w formie, to jednak trzeba im się uważnie przyjrzeć, pobudzić wyobraźnię, zagłębić się w otaczający nas świat.
Myślę, że warto sięgnąć po te miniatury prozatorskie. Jedni przypomną sobie zasadniczą służbę wojskową, drudzy z pewnością nie będą żałować, że spędzili trochę czasu w koszarach i poza nimi z wojakiem Stępniem-Januniem.

Tadeusz Stolarski

---
Jan Stępień, Wojak Janunio. Opracowanie redakcyjne: Andrzej Ziemski. Rysunki, projekt okładki: Jan Stępień. Wydawnictwo „Kto jest Kim”, Warszawa 2021, s. 92.  

 

Wydanie bieżące

Recenzje

„Przemoc, pokój, prawa człowieka” to książka Jerzego Oniszczuka wydana co prawda w roku 2016, niemniej jej aktualność w ostatnich latach okazała się niezwykle ważna, dotyczy bowiem filozofii konfliktu i dopuszczalności przemocy, co autor wyraźnie podkreśla we wstępie.

Więcej …
 

Książka „Chiny w nowej erze” jest kwintesencją działań naukowych i publicystycznych dra Sylwestra Szafarza. Powstawała ona kilka lat. Jest chronologicznym zbiorem materiałów związanych z przemianami, jakie zainspirowane zostały przygotowaniami i skutkami 20. Zjazdu Krajowego KPCh.

Więcej …
 

Monografia  „Prawne i etyczne fundamenty demokracji medialnej” jest studium z zakresu ewolucji współczesnych demokracji i wskazuje na postępujący proces przenikania polityki i mediów, co znacząco wpływa na kształtowanie się nowych relacji człowiek – polityka w obliczu wolnego rynku i rewolucji technologicznej opartej o systemy cyfrowe. W pracy zostały poddane eksploracji i usystematyzowane zagadnienia, wartości i normy istotne dla zjawiska opisanej w literaturze kategorii społecznej – demokracja medialna.

Więcej …
 

 

 
 
 
 
 

Gościmy

Naszą witrynę przegląda teraz 49 gości 

Statystyka

Odsłon : 7222286

Temat dnia

Na Dzień Kobiet

Był rok 1857. Pracujące w fabryce bawełny kobiety zastrajkowały domagając się takiej samej płacy jak mężczyźni i równego traktowania. Minęło pół wieku  był rok 1909 kiedy w USA po raz pierwszy obchodzono dzień kobiet.

Więcej …

Na lewicy

W dniu 13 marca 2024 roku w Warszawie odbyła się debata "Media publiczne z lewicowej perspektywy". Organizatorami była Polska Partia Socjalistyczna i Centrum Imienia Daszyńskiego.W panelu dyskusyjnym wystąpili: posłanka Paulina Matysiak, dr Andrzej Ziemski i Jakub Pietrzak.

Więcej …
 

W dniach 11 -13 marca, 2024 roku w Tarnowie, obradował III Kongres Pokoju zorganizowany przez prof. Marię Szyszkowską z udziałem środowisk naukowych z całej Polski. Otwarcia Kongresu dokonali: Prof. zw. dr hab. Maria Szyszkowska, Członek Komitetu Prognoz <Polska 2000 Plus> przy Prezydium Polskiej Akademii Nauk oraz  Prof. dr hab. Tadeuszu Mędzelowski Dr H. C. Wyższa Szkoła Biznesu w Nowym Sączu Wiceprezes Pacyfistycznego Stowarzyszenia.

Więcej …
 

W Warszawie w dniu 3 lutego 2024 roku zebrała się Rada Naczelna Polskiej Partii Socjalistycznej.
Dyskutowano na temat aktualnej sytuacji politycznej, zbliżających się wyborów samorządowych. Przedmiotem obrad i decyzji były sprawy organizacyjne.

Więcej …
 

W dniu 12 stycznia 2024 roku odbyło się w Warszawie posiedzenie Rady Mazowieckiej PPS. Poświęcone ono było analizie aktualnej sytuacji politycznej w kraju. Oceniono jej wpływ na zadania i politykę Polskiej Partii Socjalistycznej.

Więcej …
 

W dniu 9 grudnia 2023 roku w Warszawie odbyło się zebranie założycielskie Organizacji Młodzieżowej PPS „Młodzi Socjaliści”, która zawiązała się ponownie w wyniku otwartej inicjatywy władz centralnych PPS.

Więcej …
 

W dniu 5 grudnia 2023 roku w Warszawie odbył się pogrzeb Towarzysza Bogusława Gorskiego Honorowego Przewodniczącego Polskiej Partii Socjalistycznej.

Więcej …
 

W dniu 25 listopada 2023 roku w Warszawie odbyło się statutowe zebranie Rady Naczelnej Polskiej Partii Socjalistycznej. Przedmiotem obrad była ocena zakończonej wyborami do Sejmu i Senatu RP w dniu 15 października 2023 roku, kampania wyborcza, w której uczestniczyli kandydaci desygnowani przez PPS.

Więcej …
 

W dniu 18 listopada 2023 roku w Warszawie odbyło się spotkanie zorganizowane przez Komitet Warszawski PPS w związku z 131 rocznicą Kongresu Paryskiego, na którym zainicjowano powstanie Polskiej Partii Socjalistycznej.

Więcej …
 

W dniu 12 listopada 2023 roku w przeddzień 109 rocznicy walk warszawskich robotników pod przywództwem Organizacji Bojowej PPS z wojskami carskimi, w Warszawie na Placu Grzybowskim, pod obeliskiem upamiętniającym to wydarzenie, odbyło się uroczyste złożenie kwiatów.

Więcej …
 

W dniu 9 listopada 2023 roku odbyło się posiedzenie Rady Wojewódzkiej PPS – Mazowsze w sprawie wyborów parlamentarnych 2023..

Więcej …
 

W dniu 7 listopada 2023 roku przypadła 105 rocznica powołania w Lublinie Rządu Ludowego z premierem Ignacym Daszyńskim na czele. Z tej okazji przed pomnikiem Ignacego Daszyńskiego w Warszawie spotkali się działacze polskiej lewicy. Złożono kwiaty.

Więcej …
 

Państwowa Komisja Wyborcza podała w dniu 17 października 2023 roku pełne wyniki wyborów parlamentarnych, które odbyły się 15 października.
Frekwencja wyniosła 74,38 proc.

Więcej …