Wystąpienie okolicznościowe Przewodniczącego Rady Naczelnej PPS Bogusława Gorskiego w dniu 6. 11. 2008 r. podczas Sesji Historycznej z okazji 90-lecia Rządu Ludowego – UMCS, Lublin

Szanowni Państwo!
W swoim wystąpieniu chciałbym podjąć temat udziału Polskiej Partii Socjalistycznej w odzyskaniu niepodległości przez Polskę w 1918 roku.
Wszyscy wiedzą, że premierzy pierwszych rządów ludowych – Ignacy Daszyński i Jędrzej Moraczewski – to działacze PPS. Powszechnie też wiadomo, że Józef Piłsudski przez kilkanaście lat swego życia był jednym z przywódców tej partii. Mniej mówi się, o tym dlaczego PPS miała duże poparcie społeczne i tak wybitnych przywódców.
PPS – od jej powstania w 1892 roku – tworzyła ten nurt ruchu socjalistycznego, który traktował nierozłącznie wyzwolenie narodowe i społeczne. Już na kongresie założycielskim w Paryżu uznano, że naczelnym punktem programu partii ma być niepodległość narodowa i samodzielna republika demokratyczna. Tak sformułowany cel programowy był konsekwentnie realizowany. Uzyskał szerokie społeczne poparcie i przyciągnął do PPS wielu wybitnych Polaków.
Dziś, z perspektywy historycznej, w dniach obchodów 90-lecia odzyskania państwowości, trzeba powiedzieć, że socjaliści z PPS dobrze rozumieli jak wielką wartością dla Polaków  jest niepodległe i demokratyczne państwo. Wiedzieli, że kwestia narodowa jest częścią świadomości i ważną potrzebą społeczną.
Często wskazuje się na rolę jednostek, liderów wydarzeń politycznych – i jest ona niezaprzeczalna. Jednak takie wydarzenie jak odzyskanie niepodległości zachodzi tylko w wyniku masowego ruchu społecznego popierającego ideę samostanowienia narodowego. Motorem i czynnikiem sprawczym odzyskania państwowości były masy pracujące świadome postawionego celu.
Odzyskanie przez Polskę niepodległości w 1918 roku było uwieńczeniem wieloletnich procesów społecznych i politycznych zachodzących w społeczeństwie polskim i splotu uwarunkowań międzynarodowych. Najważniejsze było to, że w 1918 roku nasze społeczeństwo wyraziło wolę posiadania swojego państwa. To był warunek konieczny i on był spełniony. Bez woli społecznej nie powstałoby państwo polskie. W jej budowaniu istotną rolę odegrała Polska Partia Socjalistyczna.
Działalność PPS od jej powstania do 1918 roku miała na celu walkę i rozwijanie świadomości narodowej i społecznej. W zaborze austriackim - gdzie działał Ignacy Daszyński - istniały ciała przedstawicielskie i możliwość występowania jako opozycja parlamentarna. Z tych form działania korzystali PPS-owcy z Galicji. W zaborze rosyjskim było inaczej. Tu PPS-owcy musieli stosować w swojej działalności formy walki rewolucyjnej – walki zbrojnej. Warto przypomnieć, że PPS był głównym organizatorem wydarzeń określanych jako „rewolucja 1905 roku”. W jej wyniku osłabła rusyfikacja. Do szkół i urzędów wrócił język polski.  W zaborze rosyjskim powszechnie uzewnętrzniły się więzi narodowe i klasowe. Niestety socjaliści zapłacili wysoką cenę za zryw rewolucyjny. W wyniku represji po stłumieniu rewolucji 1905 roku zostało powieszonych i rozstrzelanych 168 -u PPS-owców. Na katorgę i zesłanie wywieziono ponad 3000 socjalistów - uczestników rewolucji. Jednak wydarzenia 1905 roku tworzyły warunki dla odzyskania niepodległości - co nastąpiło w 1918 roku.
W przeszłości i dziś PPS dąży do tych samych celów ideowych i społecznych. Chcemy demokratycznego państwa, w którym obowiązuje zasada sprawiedliwości społecznej, a więc państwa socjalnego z uspołecznioną gospodarką. Dla polskich socjalistów i ich partii - w przeszłości i dziś - uspołecznienie, a więc socjalizacja stosunków społecznych i ekonomicznych jest warunkiem istnienia Polski jako demokratycznego państwa, które realizuje zasadę sprawiedliwości społecznej i zapewnia bezpieczeństwo socjalne obywatelom. W przeszłości i dziś - krytykujemy kapitalizm. Dążymy do odrzucenia tego systemu, ponieważ nie będzie sprawiedliwości społecznej, dopóki praca milionów będzie zawłaszczana przez jednostki. Nie będzie solidarności społecznej, dopóki opieka zdrowotna, oświata, zabezpieczenia emerytalne i społeczne będą traktowane jako działalność komercyjna. Nie będzie demokratycznego państwa, dopóki jego rola będzie sprowadzana do roli nocnego stróża prywatnego kapitału. Obywatel nie będzie człowiekiem wolnym dopóki nie będzie korzystał z należnych mu praw społecznych i ekonomicznych.
Ruch socjalistyczny - a w nim Polska Partia Socjalistyczna – niesie trwałe wartości humanistyczne, które są nadzieją i przyszłością ludzkości. Wartości te były zawarte w manifeście Rządu Ludowego, jaki powstał 90 lat temu w Lublinie.
Pomimo upływu lat, wiele postulatów rządu ludowego, które dotyczą systemu społecznego i ekonomicznego naszego państwa, nie zostało zrealizowanych. Myślę - i mam nadzieję – że, dążenie do zrealizowania wizji państwa polskiego, kreślonej przez rząd Ignacego Daszyńskiego to zadanie nie tylko dla socjalistów.